แม่น้ำโขงคือชีวิต: ยุติเขื่อนดอนสะโฮง

Date: 
Tuesday, December 16, 2014
Pla Earn, a fish which has been disappeared from the Upper Mekong in Chiang Rai for years, can still be found in Southern Laos.
Photo by International Rivers

แม่น้ำโขงเป็นมารดาของสายน้ำทั้งมวล เป็นทรัพยากรที่ช่วยหล่อเลี้ยงชีวิตที่ยั่งยืนของประชาชนหลายล้านคน อย่างไรก็ดี อนาคตของแม่น้ำโขงและประชาชนในภูมิภาคกำลังอยู่ในอันตราย รัฐบาลลาวมีแผนสร้างเขื่อนดอนสะโฮง ซึ่งเป็นโครงการก่อสร้างเขื่อนแห่งที่สองในแม่น้ำโขงสายหลักตอนล่าง โดยเป็นการขวางกั้นลำน้ำสายหลักที่เป็นช่องทางการอพยพของปลาตลอดทั้งปี ถ้ามีการสร้างจนแล้วเสร็จ เขื่อนดอนสะโฮงจะปิดกั้นฮูสะโฮงซึ่งเป็นร่องน้ำ เสี่ยงจะส่งผลกระทบต่อการอพยพของพันธุ์ปลาทั่วทั้งภูมิภาค และอาจทำให้เกิดผลกระทบอย่างกว้างขวางต่อความมั่นคงด้านอาหารและความเป็นอยู่ของประชาชนในประเทศลาว กัมพูชา ไทย และเวียดนาม

ที่ตั้งเขื่อนดอนสะโฮงอยู่ในบริเวณที่สำคัญของแม่น้ำโขง ซึ่งเป็นที่อยู่แห่งสุดท้ายของปลาโลมาอิระวดีที่เสี่ยงต่อการสูญพันธุ์ รวมทั้งเป็นที่ตั้งของน้ำตกคอนพะเพ็ง และอยู่ใกล้กับพื้นที่ชุ่มน้ำที่มีความสำคัญระหว่างประเทศ (Ramsar site) ด้านท้ายน้ำในฝั่งประเทศกัมพูชา ชีวิตของประชาชนในพื้นที่และตลอดแม่น้ำโขงต่างพึ่งพาอย่างใกล้ชิดกับแม่น้ำ ซึ่งเป็นพื้นฐานก่อกำเนิดอัตลักษณ์และประวัติศาสตร์ที่ยิ่งใหญ่ รวมทั้งเป็นแหล่งรายได้และความมั่นคงด้านอาหาร

นับแต่เดือนกันยายน 2556 รัฐบาลลาวพยายามผลักพันการสร้างเขื่อนดอนสะโฮง โดยเริ่มการก่อสร้างก่อนจะปรึกษาหารือกับรัฐบาลประเทศเพื่อนบ้าน และยังไม่มีการศึกษาอย่างเพียงพอถึงมาตรการที่จะบรรเทาผลกระทบข้ามพรมแดนของโครงการ มาตรการที่ทางผู้พัฒนาโครงการเสนอเพื่อบรรเทาผลกระทบ ยังเป็นมาตรการที่ไม่ได้รับการพิสูจน์ว่าใช้ได้ผล รัฐบาลกัมพูชาและเวียดนามได้แสดงข้อกังวลอย่างหนักแน่นต่อผลกระทบที่อาจเกิดขึ้นจากเขื่อนดอนสะโฮง และเรียกร้องให้มีข้อตกลงชะลอการสร้างเขื่อนใด ๆ ในแม่น้ำโขงออกไปสิบปี รัฐบาลทั้งสี่ประเทศจะประชุมกันในเดือนมกราคม ซึ่งเป็นช่วงครบหกเดือนของกระบวนการปรึกษาหารือในภูมิภาค และจะเป็นช่วงที่มีการตัดสินใจเกี่ยวกับอนาคตของเขื่อนดอนสะโฮง

เป็นช่วงเวลาสำคัญที่เราต้องส่งเสียงเรียกร้องให้เป็นที่ได้ยิน: เพื่อให้ผู้นำประเทศแม่น้ำโขงยุติการทำให้เกิดความเสี่ยงต่อชีวิตของประชาชนและอนาคตของทรัพยากรที่สำคัญจากแม่น้ำโขง โปรดเรียกร้องให้รัฐบาลลาว กัมพูชา ไทย และเวียดนาม ยกเลิกโครงการเขื่อนดอนสะโฮง และแสวงหาทางเลือกด้านพลังงานที่ยั่งยืนกว่า เพื่อประกันอนาคตของปลาและประชากรในแม่น้ำโขง