កង្វល់លើកឡើងជូនក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍ទំនប់វារីអគ្គិសនីទន្លេសេសានក្រោម២ ពាក់ព័ន្ធហានិភ័យ និងកង្វះការទទួលខុសត្រូវ

សេចក្ដីប្រកាសបន្ទាន់

ថ្ងៃនេះ ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលចំនួន១៥អង្គការ និងជាមេធាវីមកពីប្រទេសកម្ពុជា ប្រទេសថៃ និងប្រទេសវៀតណាម និងជាមេធាវីក្នុងតំបន់ កាលពីម្សិលមិញបានចេញលិខិត ជូនទៅរដ្ឋាភិបាលប្រទេសចិន និងក្រុមហ៊ុនចិន ក្រុមហ៊ុនខ្មែរ ព្រមទាំងក្រុមហ៊ុវៀតណាម ដែលកំពុងអភិវឌ្ឍន៍ទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ នៅក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែងនៃប្រទេសកម្ពុជា ដើម្បីប្រាប់គេឲ្យដឹងអំពីផលប៉ះពាល់យ៉ាងធំធេងនិងធ្ងន់ធ្ងរដោយសារគម្រោងទៅលើសង្គម និងបរិស្ថាន ព្រមទាំងប្រាប់អំពីសេចក្ដីត្រូវការរបស់យើងសុំឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ទទួលខុសត្រូវខ្ពស់ចំពោះផលប៉ះពាល់ដែលបណ្ដាលមកពីគម្រោង។

លិខិត ដែលបានផ្ញើជូនក្រសួងនានារបស់ប្រទេសចិន ដូចជា ក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម ការពារបរិស្ថាន និងក្រសួងការបរទេស ផ្ញើជូនសហគ្រាសរដ្ឋនៃប្រទេសចិន ដូចជា សហគ្រាស Huaneng Group និង Hydrolancang និងផ្ញើជូនក្រុមហ៊ុនខ្មែរ ដូចជា Royal Group ក្រុមហ៊ុនទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ និងអគ្គិសនីវៀតណាម បានលើកឡើង បញ្ជាក់អំពី ហានិភ័យពីដំណើរការអភិវឌ្ឍន៍ទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ ខណៈដែលការវាយតម្លៃអំពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថានឆ្នាំ២០០៨ នៅមិនទាន់ត្រូវបានពិចារណាលើលទ្ធផលពីការសិក្សាជ្រាវជ្រាវនាពេលថ្មីៗ ដែលបានរកឃើញផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរនៅផ្នែកទន្លេក្រោម និងផលប៉ះពាល់ឆ្លងប្រទេស។ បន្ទាប់ពីបានផ្ញើលិខិតនេះ មានកិច្ចប្រជុំមួយនៅប្រទេសចិន កាលពីសប្ដាហ៍មុន រវាងនាយករដ្ឋមន្ត្រីនៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន និងប្រធាន ក្រុមហ៊ុន Huaneng Group លោក Cao Peixi ហើយតាមសេចក្ដីរាយការណ៍ថា ក្នុងពេលប្រជុំនោះ លោក ហ៊ុន សែន បានជំរុញឲ្យក្រុមហ៊ុន កាត់បន្ថយផលប៉ះពាល់បរិស្ថាន និងសង្គមដែលបណ្ដាលមកពីគម្រោង។

ការរៀបចំការដ្ឋានសម្រាប់សាងសង់ទំនប់វារីអគ្គិសនីទន្លេសេសាន២កំពុងដំណើរការរួចហើយ ដោយបានឈូសឆាយព្រៃធម្មជាតិ ព្រមទាំងរៀបចំសាឡាងមួយសម្រាប់ដឹកជញ្ជូនគ្រឿងចក្រ។ លោក មាជ មាន អ្នកសម្របសម្រួលបណ្ដាញការពារទន្លេទាំង៣ បានលើកឡើងថា “សហគមន៍ នានាបានរាយការណ៍មកថា មានបញ្ហានៅការដ្ឋានសាងសង់ដែលបណ្ដាលឲ្យមានការលើកឡើងនូវបញ្ហាពាក់ព័ន្ធការប្រតិបត្តិច្បាប់ ដូចជា ការស្នាក់នៅក្រៅតំបន់អាងស្ដុកទឹក សកម្មភាពនេសាទត្រីខុសច្បាប់ ការប្រើពលកម្មកុមារ និងការធ្វើឲ្យទឹកកាន់ខូចគុណភាពខ្លាំងឡើងៗ នៅតាមដងទន្លេខាងក្រោម”។ ការបន្តសកម្មភាពគម្រោងដោយគ្មានការកំណត់ត្រឹមត្រូវ និងដោះស្រាយការខូចខាត នៅកម្ពុជា វៀតណាម និងប្រទេសថៃ នាំឲ្យមានហានិភ័យដល់កិត្តិយសរបស់ក្រុមហ៊ុនដែលពាក់ព័ន្ធទាំងនោះ អាចបង្កផលវិបាកយ៉ាងខ្លាំងដល់ប្រព័ន្ធបរិស្ថានធម្មជាតិ និងប្រជាសហគមន៍ ព្រមទាំងអាចគំរាមកំហែងដល់សន្តិសុខក្នុងតំបន់។

ដោយសារទន្លេសេសាន និងទន្លេស្រែពកមានសារសំខាន់សម្រាប់ត្រីចល័តទីតាំងនិងបង្កើតកូន ដូច្នេះគម្រោងសាងសង់ទំនប់នេះធ្វើឲ្យមានការថយចុះជីវម៉ាសត្រី៩,៣% នៅក្នុងអាងទន្លេមេគង្គទាំងមូល។ ចំពោះប្រជាជនខ្មែរ និងបណ្ដាសហគមន៍នៅតាមដងទន្លេក្នុងប្រទេសជិតខាង ដែលភាគច្រើននៃពួកគាត់ជាក្រុមជនជាតិដើមភាគតិច ដែលរស់នៅដោយពឹងផ្អែកលើផលត្រីជាប្រភពស្បៀងអាហារ និងរបរចិញ្ចឹមជីវិតយ៉ាងសំខាន់នោះ ដូច្នេះវានឹងអាចបង្កឲ្យមានភាពក្រីក្រ និងកង្វះអាហារូបត្ថម្ភយ៉ាងខ្លាំង។ រួមទាំងទំនប់ផ្សេងៗទៀតនៅតាមដងទន្លេស៣ផង គម្រោងនេះនឹងបង្កឲ្យមានការប្រែប្រួលរំហូរទឹក និងបាត់បង់កំទេចកំណកដីនៃទន្លេមេគង្គយ៉ាងខ្លាំង ធ្វើឲ្យមានគ្រោះថ្នាក់ដល់ប្រព័ន្ធបរិស្ថានធម្មជាតិ និងផលិតភាពកសិកម្មនៅតាមតំបន់ទន្លេក្រោម។ លោកស្រី Ame Trandem នាយកកម្មវិធីទន្លេអន្តរនៃតំបន់អាស៊ីបូព៌ា មានប្រសាសន៍ថា “ដោយនេះជាគម្រោងមួយដែលបង្កការខូចខាតបំផុតក្នុងចំណោមគម្រោងនានា នៅអាងទន្លេមេគង្គ ដូច្នេះផលប៉ះពាល់ដែលបណ្ដាលមកពីទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ ទៅលើជីវចម្រុះ សន្តិសុខស្បៀង ជីវភាពរស់នៅ និងកសិកម្ម នឹងមិនមែនមានតែលើប្រទេសកម្ពុជានោះទេ ប៉ុន្តែវាបង្កឲ្យប៉ះពាល់នៅក្នុងតំបន់ទន្លេមេគង្គទាំងមូល”។ “ទំហំនៃផលប៉ះពាល់ដែលបណ្ដាលមកពីទំនប់នេះតែមួយ ទាមទារឲ្យមានការពិចារណាជាបន្ទាន់ ព្រមទាំងធ្វើឲ្យភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ប្រឈមការបាត់បង់កិត្តិនាមរបស់ខ្លួនយ៉ាងខ្ពស់បំផុត”។

ទោះបីជាមានទំហំនៃផលប៉ះពាល់បែបនេះក៏ដោយ បើប្រៀបធៀបទៅមានប្រជាជនដែលប្រឈមផលប៉ះពាល់តិចតួច ទទួលបានការពិគ្រោះយោបល់ពាក់ព័ន្ធនឹងគម្រោងនេះ។ ភាគច្រើននៃប្រជាជនដែលបានចូលរួមប្រជុំពិគ្រោះយោបល់នោះ បានលើកឡើងថា ពួកគាត់មិនទទួលបានព័ត៌មាន គ្រប់គ្រាន់ទេ ឬថា ពួកគាត់ពុំត្រូវបានគេផ្ដល់ឱកាសគ្រប់គ្រាន់ដើម្បីលើកឡើងអំពីក្ដីកង្វល់របស់ពួកគាត់នៅឯសវនាការដែលក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍ និងអាជ្ញាធរកម្ពុជាបានរៀបចំនោះទេ។ លោកស្រី មួរីណ ហារីស (Maureen Harris) អ្នកសម្របសម្រួលផ្នែកច្បាប់ប្រចាំទន្លេមេគង្គជាមួយអង្គការសិទ្ធិដីធ្លី (EarthRights International) បានលើកឡើងថា “ទន្លេសេសានក្រោម២ រហូតមកដល់ពេលនេះ បានដំណើរការទៅ ដោយគ្មានការទទួលខុសត្រូវទេ គឺខ្វះតម្លាភាពអំពីផលប៉ះពាល់ដែលបណ្ដាលមកពីទំនប់នេះ និងអំពីផែនការរៀបចំទីតាំងលំនៅដ្ឋានថ្មី ចំណែកឯការព្យាយាមពិគ្រោះយោបល់ជាផ្លែផ្កាជាមួយបណ្ដាសហគមន៍ក៏គ្មានដែរ ឬថាបង្កលទ្ធភាពឲ្យពួកគាត់បានចូលរួមក្នុងការសម្រេចចិត្តក៏គ្មានដែរ”។

លិខិតដែលគាំទ្រសេចក្ដីប្រកាសដោយអ្នកភូមិច្រើនជាង៧៥០០០នាក់ ដែលកំពុងរស់នៅតាមដងទន្លេសេសាន ទន្លេស្រែពក និងទន្លេសេកុង ត្រូវបានផ្ញើជូន លោកជំទាវ Bu Jianguo អគ្គរដ្ឋទូតប្រទេសចិនប្រចាំនៅកម្ពុជា កាលពីខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៣។[i] លោក តឹក វណ្ណារ៉ា នាយកប្រតិបត្តិនៃវេទិកា នៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាល ស្ដីពីកម្ពុជា បានលើកឡើងថា ”អ្នកភូមិរាប់ពាន់នាក់នៅក្នុងតំបន់ប្រឈមផលប៉ះពាល់ បានទទូចស្នើសុំឲ្យ អគ្គរដ្ឋទូតនិងរដ្ឋាភិបាលចិន ពិនិត្យលើកង្វល់របស់ពួកគាត់ ប៉ុន្តែរហូតមកដល់ពេលនេះ ពួកគាត់នៅមិនទាន់ទទួលបានលទ្ធផល ឬចម្លើយនៅឡើយ។ ដោយសារតែការប្រឈមខ្លាំងបែបនេះ វាជាករណីដែលមិនអាចទទួលយកបាន ឬជាការទទួលខុសត្រូវទេ”។ សេចក្ដីថ្លែងការណ៍នោះ កត់សម្គាល់ថា៖ "យើងព្យាករថា ... ទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ នឹងបង្កឲ្យមានផលប៉ះពាល់យ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ប្រភពស្បៀងអាហារ និងប្រូតេអ៊ីន ដែលយើងពឹងផ្អែកទាំងស្រុងសម្រាប់ចិញ្ចឹមកូនចៅ និងគ្រួសាររបស់យើង។ ទំនប់នេះនឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់ការប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិត ការរស់នៅតាមបែបប្រពៃណី ដីកសិកម្ម និងបំផ្លាញតំបន់ព្រៃធំៗ ព្រមទាំងធនធានធម្មជាតិ ដែលយើង ... ពឹងផ្អែកសម្រាប់ចិញ្ចឹមជីវិត”។

លិខិតផ្ញើជូនថ្ងៃនេះ គឺដើម្បីជំរុញឲ្យបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់នូវគម្រោងទំនប់វារីអគ្គិសនីសេសានក្រោម២ និងសូមអំពាវនាវដល់ក្រុមហ៊ុនអភិវឌ្ឍន៍គម្រោង ព្រមទាំងរដ្ឋាភិបាលចិនធ្វើយ៉ាងណាធានាថា គម្រោងនេះនឹងមិនបន្តអនុវត្តដោយគ្មានការសិក្សាល្អិតល្អន់អំពីផលប៉ះពាល់បរិស្ថាននិងសង្គម រួមទាំងផលប៉ះពាល់នៅក្នុងប្រទេសជិតខាងផង។ ម្យ៉ាងទៀត លិខិតនោះទាមទារឲ្យមានបង្ហាញព័ត៌មានរបស់គម្រោង មានការចូលរួមក្នុងការសម្រេចចិត្តនិងមានការយល់ព្រមពីបណ្ដាសហគមន៍ដែលប្រឈមផលប៉ះពាល់ និងមានការប្រតិបត្តិយ៉ាងពេញលេញនូវច្បាប់ជាតិ និងច្បាប់អន្តរជាតិ ដែលរួមទាំងគោលការណែនាំរបស់ប្រទេសចិនខ្លួនឯងដែលទើបប្រកាសឲ្យប្រើប្រាស់គឺ គោលការណ៍ណែនាំស្ដីពីកិច្ចការពារវិនិយោគនិងសហប្រតិបត្តការបរទេស ដែលលើកទឹកចិត្តឲ្យបណ្ដាក្រុមហ៊ុនចិន លើកកម្ពស់កិច្ចការពារបរិស្ថាន កិច្ចអភិវឌ្ឍន៍មាននិរន្តរភាព និងផលជាវិជ្ជមានសម្រាប់ក្រុមហ៊ុនចិនដែលវិនិយោគនៅបរទេស។